هزاران سال پیش، ساکنان سرزمین آریانا (ایران، افغانستان و تاجیکستان) روز اول سال و آغاز بهار را با برگزاری مراسم ویژه و توأم با سرور و شادمانی جشن می گرفتند و سرور وشادمانی در این روز را به فال نیک گرفته و به برکت فیوضات آن، سالی را که پیش رو داشتند، نیک بخت می پنداشتند.
مردم افغانستان در آستانه جشن نوروز، برای برگزاری این جشن آماده می شوند. این جشن تقریباً در سراسر افغانستان با شیوه های گوناگونی برگزار می شود.
نوروز در بلخ، كابل، هرات و ساير شهرهاي افغانستان با شکوه خاصي برگزار می‌شود. مردم افغانستان نوروز را عيد تاريخي سرزمين خود مي‌دانند و معتقدند كه براي اولين بار پادشاهان بلخ عيد نوروز را در اين شهر برگزار كردند. بر خلاف ساير كشورهايي كه نوروز را تجليل مي كنند، مردم افغانستان به وجهه اسلامي نوروز نسبت به وجهه تاريخي و باستاني آن، بيشتر اهميت مي دهند. يکی از سنتهای مردم افغانستان، بر افراشتن ژنده (جهنده يا علم پوشيده از پارچه های سبزرنگ) در شهر هاي مخلتف اين كشور است که به علم سخی (حضرت علي عليه السلام) معروف است.
مردم افغانستان نوروز را آغاز بهار طبیعت و شروع تجدید حیات و طراوت در جهان، زادروز امام علی و تعیین ایشان به خلافت و برخي ها، سالروز ازدواج ایشان با حضرت فاطمه زهرا (س) مي دانند. مطابق عقايد مردم، در صورتي كه علم به آساني و بدون كدام لغزش و توقف برافراشته شود، آن سال سالي خوب و پرميمنت خواهد بود. هزاران نفر از بیماران و سالخوردگان به امید شفا یافتن در این مراسم خود را به پای علم مي رسانند. شب پيش از نوروز در زيارتگاه سخی مراسم دعا خوانی بر پا می شود. مردم در اين مراسم برای صلح و امنيت، خير و برکت، سلامتی و سعادت شان دعا مي كنند. در شهر کابل پايتخت كشور علاوه بر زيارت سخي، مردم به زيارتگاه شهدای صالحين، عاشقان وعارفان و خواجه صفا، مي روند و ميله (جشن) های نوروزی در باغ بابر شاه، کاريز مير و تپه زيبای استالف اين شهر برگزار می شود. جشن نوروز در بادام باغ (باغ نمونه زراعتي) اين شهر با حضور مقامات عالی رتبه دولتی ، بخش ديگر از مراسم نوروزی است که با رژه ورزشکاران، دهقانان و نمايشهای محلی همراه است. روز اول بهار به جشن دهقان معروف است، از اين روی کشاورزان با برگزاری مراسم ويژه ای از آمدن نوروز تجليل می کنند. روز نوروز، مردم لباسهای نو یا دست كم پاكيزه می‌پوشند و به تفريح یا "میله" به پارك ها و تفريح گاههاي معروف شهر از جمله باغ بالا، باغ زنانه و بند قرغه می‌روند. از ديگر مراسم نوروز در كابل، جمع شدن زنان و برنامه هاي خاص آنها در پاركي موسوم به باغ زنانه است كه فقط زنان اجازه دخول به آن را دارند، مي باشد. از آئین و رسم نوروزی در شهرهاي مختلف افغانستان خصوصا در كابل می‌توان به شستشوی فرش‌های خانه و زدودن گرد و غبار پیش از آمدن نوروز و انجام مسابقات مختلف از قبیل بزکشی، و کشتی گيري اشاره نمود. کابلیها خانه های خود را با شیوه های ویژه ای می آرایند و برای برگزاری جشن نوروز آماده می کنند. روز اول نوروز به ديدار بزرگان خانواده اختصاص دارد، علاوه بر آن در اين روز مردم كابل با اجراي مراسم دعاخواني، يك اصله نهال نيز غرس مي نمايند. مهمانی، دید و بازدید دوستان و اقوام و عرض تبریک فرا رسیدن عید نوروز و آرزوی سال خوب برای دوستان و فرستادن پیام تبریک و پوشیدن لباس نو و دادن عیدی برای بچه های خرد سال و رفتن به طبیعت از ديگر مراسم نوروز در كابل است. همچنين در ايام نوروز جوانان به همراه خانواده طي مراسم خاصي براي نامزدهاي خود لباس‌هاي نو، عطر شيريني، جلیبي (زولبيا) و ماهي مي برند و معتقدند خوردن شيريني و ماهي در ابتداي سال زندگي را شيرين و تازه مي‌كند. از جمله سنتهای جشنهای نوروزی و آغاز سال نو، راه اندازی ميله سمنک (سمنو) درشب اول نوروز همراه با سرور و شادمانی و همچنين تهيه و توزيع آب هفت ميوه (هفت نوع آجيل که در افغانستان به نام ميوه خشک معروف است) مي باشد. برای تهيه هفت ميوه، هفت نوع ميوه خشک (آجيل) را در آب می گذارند که در نهايت شربتی خوش طعم و خوشمزه از آن درست می شود. تهيه سمنو از ديگر سنتهای نوروزی افغانها است. سمنک معمولاً توسط زنان و دختران دم بخت تهيه می شود و هر کس نذر و نيازی دارد، در پختن سمنو مشارکت می کند. زنان و دختران، شب پيش از نوروز، به طور دسته جمعی به پختن سمنک می پردازند و در اطراف ديگ شادمانی می کنند و ترانه ای می خوانند که مطلع آن اين شعر است: «سمنک در جوش ما کفچه زنيم، ديگران در خواب، ما دفچه زنيم» رفت و آمدها، موج جمعيت در سرك ها به همراه پرده ها و لوحه هايي تبليغاتي بانك ها، شركت ها و مراكز آموزشي خصوصي كه جشن نوروز را تبريك گفته اند، بر چشم انداز و شور و هيجان جشن نوروز در كابل مي افزايد.
مردم افغانستان نوروز را آغاز بهار طبیعت و شروع تجدید حیات و طراوت در جهان، زادروز امام علی و تعیین ایشان به خلافت و برخي ها، سالروز ازدواج ایشان با حضرت فاطمه زهرا (س) مي دانند. مطابق عقايد مردم، در صورتي كه علم به آساني و بدون كدام لغزش و توقف برافراشته شود، آن سال سالي خوب و پرميمنت خواهد بود. هزاران نفر از بیماران و سالخوردگان به امید شفا یافتن در این مراسم خود را به پای علم مي رسانند. شب پيش از نوروز در زيارتگاه سخی مراسم دعا خوانی بر پا می شود. مردم در اين مراسم برای صلح و امنيت، خير و برکت، سلامتی و سعادت شان دعا مي كنند. در شهر کابل پايتخت كشور علاوه بر زيارت سخي، مردم به زيارتگاه شهدای صالحين، عاشقان وعارفان و خواجه صفا، مي روند و ميله (جشن) های نوروزی در باغ بابر شاه، کاريز مير و تپه زيبای استالف اين شهر برگزار می شود. جشن نوروز در بادام باغ (باغ نمونه زراعتي) اين شهر با حضور مقامات عالی رتبه دولتی ، بخش ديگر از مراسم نوروزی است که با رژه ورزشکاران، دهقانان و نمايشهای محلی همراه است. روز اول بهار به جشن دهقان معروف است، از اين روی کشاورزان با برگزاری مراسم ويژه ای از آمدن نوروز تجليل می کنند. روز نوروز، مردم لباسهای نو یا دست كم پاكيزه می‌پوشند و به تفريح یا "میله" به پارك ها و تفريح گاههاي معروف شهر از جمله باغ بالا، باغ زنانه و بند قرغه می‌روند. از ديگر مراسم نوروز در كابل، جمع شدن زنان و برنامه هاي خاص آنها در پاركي موسوم به باغ زنانه است كه فقط زنان اجازه دخول به آن را دارند، مي باشد. از آئین و رسم نوروزی در شهرهاي مختلف افغانستان خصوصا در كابل می‌توان به شستشوی فرش‌های خانه و زدودن گرد و غبار پیش از آمدن نوروز و انجام مسابقات مختلف از قبیل بزکشی، و کشتی گيري اشاره نمود. کابلیها خانه های خود را با شیوه های ویژه ای می آرایند و برای برگزاری جشن نوروز آماده می کنند. روز اول نوروز به ديدار بزرگان خانواده اختصاص دارد، علاوه بر آن در اين روز مردم كابل با اجراي مراسم دعاخواني، يك اصله نهال نيز غرس مي نمايند. مهمانی، دید و بازدید دوستان و اقوام و عرض تبریک فرا رسیدن عید نوروز و آرزوی سال خوب برای دوستان و فرستادن پیام تبریک و پوشیدن لباس نو و دادن عیدی برای بچه های خرد سال و رفتن به طبیعت از ديگر مراسم نوروز در كابل است. همچنين در ايام نوروز جوانان به همراه خانواده طي مراسم خاصي براي نامزدهاي خود لباس‌هاي نو، عطر شيريني، جلیبي (زولبيا) و ماهي مي برند و معتقدند خوردن شيريني و ماهي در ابتداي سال زندگي را شيرين و تازه مي‌كند. از جمله سنتهای جشنهای نوروزی و آغاز سال نو، راه اندازی ميله سمنک (سمنو) درشب اول نوروز همراه با سرور و شادمانی و همچنين تهيه و توزيع آب هفت ميوه (هفت نوع آجيل که در افغانستان به نام ميوه خشک معروف است) مي باشد. برای تهيه هفت ميوه، هفت نوع ميوه خشک (آجيل) را در آب می گذارند که در نهايت شربتی خوش طعم و خوشمزه از آن درست می شود. تهيه سمنو از ديگر سنتهای نوروزی افغانها است. سمنک معمولاً توسط زنان و دختران دم بخت تهيه می شود و هر کس نذر و نيازی دارد، در پختن سمنو مشارکت می کند. زنان و دختران، شب پيش از نوروز، به طور دسته جمعی به پختن سمنک می پردازند و در اطراف ديگ شادمانی می کنند و ترانه ای می خوانند که مطلع آن اين شعر است: «سمنک در جوش ما کفچه زنيم، ديگران در خواب، ما دفچه زنيم» رفت و آمدها، موج جمعيت در سرك ها به همراه پرده ها و لوحه هايي تبليغاتي بانك ها، شركت ها و مراكز آموزشي خصوصي كه جشن نوروز را تبريك گفته اند، بر چشم انداز و شور و هيجان جشن نوروز در كابل مي افزايد.منوچهری:
آمدت نوروز وآمد جشن نوروزی فراز
کامگارا کارگيتی تازه از سرگير باز
مولوی
ای نوبهار عاشقان داری خبر از يارما
از تو آبستن چمن وی از تو خندان باغ ما
حافظ:
خوشتر زعيش و صحبت و باغ و بهار چيست ؟
ساقی کجاست گو سبب انتظار چيست؟
بيدل:
آتش رنگی که دارد اين چمن بی دودنيست
آب می گردد به چشم شبنم از بوی بهار
سعدی:
آدمی نيست که عاشق نشود فصل بهار
هرگياهی که به نوروز نجنبد حطب است
